ล่องใต้เยือนเมืองคอน เที่ยว ‘นครศรีธรรมราช’ ตามคำขวัญประจำจังหวัด

เดือนมิถุนายนคือช่วงเวลาย่างเข้าสู่ฤดูฝน ทำให้คนส่วนใหญ่เลือกอยู่ติดบ้านมากกว่า เพราะคิดว่าฤดูฝนไม่ใช่หน้าท่องเที่ยว จะให้เดินทางไปไหนมาไหนไกล ๆ ก็คงไม่สะดวกเหมือนฤดูร้อนและฤดูหนาว

แต่สำหรับภาคใต้ กลับมีข้อยกเว้นที่แตกต่างจากภาคไหน ๆ เพราะเป็นภาคเดียวของประเทศที่ขนาบข้างด้วยทะเลอ่าวไทยและทะเลอันดามัน ทำให้ภาคใต้มีเพียง 2 ฤดูเท่านั้น คือ ฤดูฝนหรือฤดูมรสุม และฤดูร้อนหรือฤดูกาลท่องเที่ยว

โดยเฉพาะจังหวัด ‘นครศรีธรรมราช’ หรือเรียกสั้น ๆ ตามคนท้องถิ่นว่า ‘เมืองคอน’ นับเป็นหนึ่งในจังหวัดฝั่งตะวันออกหรือฝั่งเดียวกับทะเลอ่าวไทย ซึ่งยังคงอยู่ในช่วงฤดูร้อนที่มีอากาศแจ่มใสเหมาะกับการเที่ยวล่องใต้ได้ตลอดเดือนมิถุนายน ต่างจากจังหวัดอื่น ๆ ทางฝั่งตะวันตกหรือฝั่งทะเลอันดามันซึ่งอยู่ในฤดูมรสุม

นอกจากเหตุผลด้านสภาพอากาศ สิ่งสำคัญที่ทำให้ ‘นครศรีธรรมราช’ กลายเป็นจังหวัดน่าเที่ยว คือจุดเด่นเรื่องความครบครัน ซึ่งรอต้อนรับนักท่องเที่ยวทุกสาย ตั้งแต่สายความรู้ที่ชอบประวัติศาสตร์ สายมูเตลูที่ตั้งใจมาสักการะสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ สายอนุรักษ์ที่พร้อมปล่อยใจให้มีความสุขไปตามความสวยงามของธรรมชาติ และวิถีชีวิตน่าหลงใหล สายช้อปที่ต้องการซื้อของขึ้นชื่อ ไปจนถึงสายกินที่อยากลองลิ้มชิมรสชาติอาหารปักษ์ใต้

LIVE TO LIFE จึงได้คัดสรรสถานที่ท่องเที่ยวน่าเยือนและกิจกรรมน่าทำมาแนะนำ โดยเรียงไปตามแต่ละวรรคของคำขวัญประจำจังหวัดนครศรีธรรมราช ‘เมืองประวัติศาสตร์ พระธาตุทองคำ ชื่นฉ่ำธรรมชาติ แร่ธาตุอุดม เครื่องถมสามกษัตริย์ มากวัดมากศิลป์ ครบสิ้นกุ้งปู’ เพื่อสร้างประสบการณ์ใหม่ให้การเที่ยวครั้งนี้เป็นทริปสุดพิเศษที่เต็มเปี่ยมด้วยความน่าประทับใจและความสุข พร้อมทำให้ทุกคนตกหลุมรักเสน่ห์ของ ‘เมืองคอน’

‘เมืองประวัติศาสตร์’

ชมกำแพงเมืองเก่านครศรีธรรมราช

ทุกคนที่สัญจรไปมาบนถนนราชดำเนิน ภายในตัวเมืองของตำบลคลัง อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช จะต้องสังเกตเห็นกำแพงเก่าแก่ที่มีเนินดินสูงชันช่วยยันผนังอิฐเอาไว้ นี่คืออนุสรณ์สถาน และแลนด์มาร์กประจำจังหวัดนครศรีธรรมราช ที่คนเมืองคอนเรียกกันติดปากว่า ‘กำแพงเมืองเก่า’

จากบันทึกและเอกสารโบราณที่เล่าขานถึงอาณาจักรตามพรลิงค์ ซึ่งเป็นชื่อต้นกำเนิดของจังหวัดนครศรีธรรมราช ได้กล่าวถึงกำแพงเมืองเก่าแห่งนี้ว่า เริ่มก่อสร้างในสมัยพระเจ้าศรีธรรมาโศกราช ช่วงก่อน พ.ศ. 1700 ลักษณะเป็นเพียงกำแพงดินที่มีคูน้ำล้อมอยู่ด้านนอก กระทั่งผลัดแผ่นดินสู่รัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแห่งอาณาจักรกรุงศรีอยุธยาราว พ.ศ. 1950 กำแพงเมืองนครศรีธรรมราช จึงถูกบูรณะให้กลายเป็นกำแพงอิฐที่มีป้อมปราการ และฐานปืนใหญ่ โดยยึดกำแพงเมืองเชียงใหม่มาเป็นต้นแบบ 

แต่เมื่อเวลาผ่านไป กำแพงทั้งหมดกลับผุพังลง จนต้องบูรณะใหม่อีกครั้งในสมัยรัชกาลที่ 2 โดยรื้อกำแพงเมืองที่ชำรุดเกินเยียวยาออกแล้วเลือกซ่อมแซมเฉพาะส่วนที่ยังเสียหายไม่มากให้กลับมาอยู่ในสภาพสมบูรณ์อีกครั้ง หลังจากนั้นเป็นต้นมามีการบูรณะกำแพงเมืองเก่าเป็นระยะ เพื่อคงสภาพ และรักษาแนวกำแพงให้คงอยู่เช่นเดิม 

ทุกวันนี้ กำแพงเมืองเก่าจึงเป็นทั้งหลักฐานที่บ่งบอกประวัติศาสตร์อันยาวนาน และความเจริญรุ่งเรืองในอดีตของจังหวัดนครศรีธรรมราชได้เด่นชัดที่สุด ขณะเดียวกันก็เป็นจุดเช็กอินยอดฮิตให้คนรุ่นใหม่ได้ชื่นชม และเก็บภาพกำแพงเมืองเก่าไว้เป็นที่ระลึกว่าครั้งหนึ่งเคยมาเยือน ‘เมืองคอน’

‘พระธาตุทองคำ’

สักการะพระธาตุไร้เงา วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร

‘พระธาตุทองคำ’ ในคำขวัญประจำจังหวัดนครศรีธรรมราช หมายถึง องค์พระบรมธาตุเจดีย์ ที่ประดิษฐานอยู่ภายในวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร แต่คนเมืองคอนมักจะเรียกวัดนี้ตามความคุ้นชินว่า ‘วัดพระบรมธาตุ’ ซึ่งเป็นทั้งวัดคู่บ้านคู่เมืองของจังหวัด และโบราณสถานอันศักดิ์สิทธิ์ที่รวมศรัทธาของพุทธศาสนิกชนทั่วประเทศเอาไว้

เหตุผลที่คนเมืองคอนเรียกว่า พระธาตุทองคำ หรือ พระธาตุยอดทอง เป็นเพราะปลายยอดสุดขององค์พระบรมธาตุเจดีย์ ถูกห่อหุ้มด้วยทองคำแท้ที่ตีเป็นแผ่น ซึ่งมีน้ำหนักรวมกันประมาณ 960 กิโลกรัม แต่ละแผ่นถูกเย็บร้อยรัดให้ติดกันไว้ด้วยเส้นด้ายทองคำประดับอัญมณีส่วนบริเวณใต้ฐานองค์พระธาตุเจดีย์เป็นที่เก็บรักษาพระทันตธาตุ หรือพระธาตุส่วนฟันของพระพุทธเจ้า คนเมืองคอนจึงถือว่าเป็นมงคลแก่ชีวิตทุกครั้งที่ได้สักการะพระธาตุทองคำ

ความมหัศจรรย์อีกอย่างของพระธาตุทองคำ คือไร้เงา เพราะช่วงเวลากลางวันที่มีแสงแดดสาดส่อง กลับไม่ปรากฏเงาขององค์พระบรมธาตุเจดีย์ทอดลงบนพื้น ถือเป็นกุศโลบายที่คนในอดีตคิดค้นขึ้นจากการสร้างเจดีย์ทรงระฆังที่มียอดแหลมตามสถาปัตยกรรมแบบล้านนา เพื่อทำให้เงาไม่ตกลงถึงพื้น เป็นเหตุให้ผู้คนต่างเรียกองค์พระบรมธาตุเจดีย์ด้วยชื่อที่ฟังแล้วชวนสงสัยใคร่รู้ว่า ‘พระธาตุไร้เงา’ ซึ่งควรค่าแก่การไปพิสูจน์ด้วยตาตัวเองสักครั้ง

‘ชื่นฉ่ำธรรมชาติ’

ดื่มด่ำทะเลหมอกยามเช้าบนเขาศูนย์

พูดถึงทะเลหมอก เชื่อว่าหลายคนจะนึกถึงที่เที่ยวในภาคเหนือไม่ก็ภาคอีสานเป็นอันดับแรก เพราะทั้งสองภาคนี้ขึ้นชื่อเรื่องดอยและภู ซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำหรับชมทะเลหมอกยามเช้าโดยเฉพาะ แต่ใครจะรู้ว่าจังหวัดนครศรีธรรมราชซึ่งไม่มีหน้าหนาว กลับมีภูเขาที่สามารถชมทะเลหมอกได้ทั่วทุกทิศทางแบบ 360 องศา เป็นภาพสวยงามท่ามกลางบรรยากาศเย็นฉ่ำของธรรมชาติ จนอยากหยุดเวลาเอาไว้ให้เป็นเช่นนี้ตลอดวัน 

ที่นี่คือ ‘เขาศูนย์’ ตั้งอยู่ในตำบลไม้เรียง อำเภอฉวาง ซึ่งห่างจากตัวเมืองราว 70 กิโลเมตร เป็นระยะทางที่ไม่ใกล้ และไม่ไกล เดินทางสบายสามารถขับรถขึ้นไปถึงจุดชมวิวทะเลหมอกได้โดยไม่ต้องลงเดินเท้าให้เมื่อย เขาศูนย์จึงเป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่เหมาะกับคนทุกวัย มากันได้ทั้งครอบครัว ไม่ว่าจะเป็นเด็ก ผู้ใหญ่ หรือคนมีอายุ เพราะไม่ต้องห่วงหรือเป็นกังวลว่าจะทำให้ใครเหนื่อยหรือลำบาก

บนเขาศูนย์ยังเพียบพร้อมด้วยสิ่งอำนวยความสะดวกครบครัน บริเวณใกล้กับจุดชมวิวมีร้านรวงของชาวบ้าน ทั้งร้านค้าและร้านอาหารซึ่งเปิดให้บริการตลอด 24 ชั่วโมง และสิ่งสำคัญที่ขาดไม่ได้เลย คือลานกางเต็นท์สำหรับให้นักท่องเที่ยวได้พักค้างคืน เพื่อรอตื่นไปชมพระอาทิตย์ขึ้นในเช้าวันใหม่ ซึ่งมีให้เช่าในราคาย่อมเยา แค่จินตนาการว่าตัวเองได้จิบกาแฟร้อน ๆ กลางทะเลหมอกสุดลูกหูลูกตา ก็ตื่นเต้นและรับรู้ได้ถึงความสุขที่กำลังจะเกิดขึ้นแล้ว

‘แร่ธาตุอุดม’

แช่สปาโคลนที่บ้านแหลมโฮมสเตย์

‘บ้านแหลมโฮมสเตย์’ เป็นชุมชนขนาดเล็กในตำบลท่าศาลา อำเภอท่าศาลา ชาวบ้านส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม และทำประมงพื้นบ้านเป็นอาชีพหลัก

เดิมทีชุมชนบ้านแหลมเป็นเพียงพื้นที่อยู่อาศัย และแหล่งทำกินของคนท้องถิ่น แต่ด้วยความอุดมสมบูรณ์ของป่าชายเลนและความเป็นเอกลักษณ์ของวิถีชีวิต ซึ่งไม่เหมือนชุมชนไหนในจังหวัดนครศรีธรรมราช ชาวบ้านจึงรวมตัวกันก่อตั้งเป็นกลุ่มอนุรักษ์ป่าชายเลนบ้านแหลมโฮมสเตย์ เพื่อให้นักท่องเที่ยวและคนต่างถิ่นมาเรียนรู้ สัมผัสวิถีชีวิตในชุมชนแบบกินอยู่ร่วมกับชาวบ้าน และทำกิจกรรมต่าง ๆ

หนึ่งในกิจกรรมที่ทุกคนต้องทำเมื่อมาพักที่บ้านแหลมโฮมสเตย์ คือ แช่ตัวทำสปาโคลนในอ่าวทองคำ ซึ่งเป็นชายทะเลน้ำตื้นอยู่ติดกับป่าชายเลนที่มีต้นโกงกางขึ้นเบียดแน่นเป็นแนวกำแพงธรรมชาติ จึงมีแร่ธาตุนานาชนิดที่เป็นประโยชน์ต่อผิว ช่วยขจัดคราบไคล ดูดซับความมัน และสิ่งสกปรกออกจากผิวหน้าและผิวกายได้

นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมอื่น ๆ ให้ทำตามความสนใจ เช่น ทำเครื่องแกง ทำกะปิ ทอใบลานเพื่อนำไปทำหางอวนสำหรับจับปลา และกุ้งตัวเล็กในทะเล ชมสวนมัลเบอร์รีชุมชน และนั่งเรือของชาวประมงออกทะเลไปดูวิธีการจับปลาโดยใช้แค่แหและอุปกรณ์จากภูมิปัญญาชาวบ้าน รับรองได้ว่าทุกกิจกรรมของบ้านแหลมโฮมสเตย์จะให้ประสบการณ์ใหม่ที่หาไม่ได้จากที่ไหน

‘เครื่องถม สามกษัตริย์’

เลือกซื้อถมนคร งานหัตถศิลป์เมืองคอน

วัฒนธรรมไทยในอดีต ยกให้เครื่องถมเป็นเครื่องราชูปโภค และเป็นเครื่องราชบรรณาการสำหรับกษัตริย์ เพราะถือเป็นหัตถศิลป์ชั้นสูงที่ใช้มือทำทุกขั้นตอน จึงต้องอาศัยความเชี่ยวชาญ และความประณีตของช่างผู้ชำนาญเท่านั้น ซึ่งเมืองคอนขึ้นชื่อว่าเป็นแหล่งรวมช่างมีฝีมือ ทำให้สามารถประดิษฐ์ลวดลายบนเครื่องถมได้อย่างวิจิตรสวยงาม และเรียกเครื่องถมของช่างในจังหวัดนครศรีธรรมราชด้วยภาษาถิ่นใต้ว่า ‘ถมนคร’

เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไป ทองคำและเงินเริ่มหายาก และมีราคาแพง แต่ความนิยมชมชอบในถมนครยังคงอยู่ บรรดาช่างจึงประยุกต์และผลิตถมนครให้เป็นลักษณะเฉพาะของเมืองคอน ด้วยแร่ที่มีสีแตกต่างกันถึง 3 สี ได้แก่ เงิน ทอง และนาค ซึ่งเรียกรวมกันว่า ‘เครื่องถมสามกษัตริย์’ หากสังเกตจากลายจะแบ่งออกได้เป็น 2 ชนิด คือ ‘ถมดำ’ ใช้เรียกลวดลายสีขาวหรือสีเงินบนพื้นสีดำ และ ‘ถมทอง’ หรือ ‘ถมทาทอง’ ใช้เรียกลวดลายสีทองบนพื้นสีดำ

ปัจจุบัน มีถมนครหลากหลายรูปแบบตามความคิดสร้างสรรค์ของช่างฝีมือ บ้างทำเป็นเครื่องประดับ เช่น สร้อยคอ แหวน กำไล ล็อกเกต บ้างทำเป็นข้าวของเครื่องใช้ เช่น ชาม พาน ถาด กาน้ำ กระเป๋า กรอบรูป เรื่องราคาของถมนครจะขึ้นอยู่กับขนาดและรายละเอียดของงาน โดยเริ่มต้นตั้งแต่หลักพันบาท ส่วนสถานที่จำหน่ายถมนครในจังหวัดนครศรีธรรมราช คือ ตลาดท่าวัง และถนนท่าช้าง หลังสนามหน้าเมือง ซึ่งเป็นแหล่งผลิตดั้งเดิม

‘มากวัดมากศิลป์’

เยือนบ้านหนังตะลุง สุชาติ ทรัพย์สิน

‘สุชาติ ทรัพย์สิน’ คือนายหนังตะลุงและช่างแกะสลักฝีมือดีของจังหวัดนครศรีธรรมราชผู้ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้าน) ประจำปี พ.ศ. 2539 ‘บ้านหนังตะลุง’ จึงเกิดจากความตั้งใจที่ต้องการอนุรักษ์ สืบสาน และเผยแพร่ศิลปะการทำหนังตะลุงให้คงอยู่ต่อไป นับเป็นแหล่งเรียนรู้มรดกทางวัฒนธรรมท้องถิ่นแห่งสำคัญ และเป็นพิพิธภัณฑ์หนังตะลุงแห่งแรกของประเทศ

ภายในบ้านหนังตะลุง แบ่งพื้นที่ออกเป็นส่วน ๆ สำหรับจัดแสดงรูปหนังตะลุงโบราณของภาคใต้ที่หาดูยาก เพราะแต่ละตัวมีอายุ 100-200 ปี รวมถึงรูปหนังตะลุงในภูมิภาคอื่น ๆ และรูปหนังตะลุงนานาชาติ เช่น จีน อินเดีย อินโดนีเซีย มาเลเซีย และตุรกี ถัดมาเป็นห้องจัดแสดงเครื่องดนตรีและอุปกรณ์ที่ใช้ประกอบการแสดงหนังตะลุง

ด้านนอกตัวบ้านหนังตะลุง จัดแสดงเครื่องมือเครื่องใช้ในการทำมากิน เครื่องจักสาน และมีดพร้าของคนในภาคใต้ที่อาจารย์สุชาติ ทรัพย์สิน ได้เก็บสะสมระหว่างออกเดินทางไปแสดงหนังตะลุงตามพื้นที่ต่าง ๆ ทั่วภาคใต้

ส่วนกิจกรรมที่ช่วยเพิ่มความสนุกสนานให้ทุกคนที่แวะมาเที่ยวบ้านหนังตะลุง คือ การสาธิตการแกะตัวหนังตะลุงและชมการเชิดหนังตะลุงแบบใกล้ชิด บ้านหนังตะลุงหลังนี้ เปิดให้เข้าชมฟรีทุกวัน ตั้งแต่เวลา 07.00 - 17.00 น. นำเที่ยวชมโดยทายาทของอาจารย์สุชาติ ทรัพย์สิน

‘ครบสิ้นกุ้งปู’

ชิมอาหารถิ่นใต้ ปรุงสดใหม่ด้วยวัตถุดิบจากทะเล

มาเที่ยวเมืองคอนทั้งที ถ้าไม่ได้กินอาหารปักษ์ใต้ ก็ถือว่ามาไม่ถึง เพราะนครศรีธรรมราชเป็นจังหวัดที่พรั่งพร้อมด้วยวัตถุดิบสดจากทะเล ทั้งกุ้ง หอย ปู ปลา และหมึก รวมถึงอาหารทะเลแปรรูปสำหรับใช้ปรุงอาหารหรือทานเป็นของว่าง เช่น มันกุ้ง กุ้งแก้ว หมึกแก้วแห้ง ปลากระบอกผ่าแดดเดียว ปลาทูเค็ม ไข่ปลาริวกิว

คนส่วนใหญ่มักจะนำอาหารทะเลมานึ่งหรือปิ้งย่างเพื่อทานคู่กับน้ำจิ้มซีฟูด แต่คนท้องถิ่นนิยมนำมาผัดกับเครื่องแกงใต้ที่ให้ความอร่อยครบรส ได้กลิ่นหอมเครื่องเทศและสมุนไพร แถมเผ็ดถึงใจแบบอาหารใต้ขนานแท้ เช่น แกงเหลือง แกงไตปลา แกงขมิ้น ผัดเผ็ด แกงคั่ว คั่วกลิ้ง ผัดสะตอ และผัดลูกเหรียง สาเหตุที่ทำให้อาหารปักษ์ใต้มีรสจัด เพราะคนใต้กินอาหารเป็นยา ความเผ็ดร้อนจากเครื่องแกงจะช่วยทำให้ร่างกายอบอุ่นและป้องกันไข้หวัดได้

สุดท้าย ต้องไม่ลืมลองชิม ‘มังคุดคัด’ เกิดจากภูมิปัญญาของชาวบ้านที่นำเอามังคุดดิบที่ยังแข็งและมีเปลือกสีเขียวมา ‘คัด’ หรือปอกด้วยมีด จนเหลือแต่เนื้อสีขาว จากนั้นนำไปแช่น้ำปูนใสเพื่อล้างยางออกให้หมด จะได้เนื้อมังคุดสีขาวนวล รสชาติหวานกรอบ สามารถกินได้ทั้งเนื้อและเมล็ด ที่สำคัญมีให้กินเฉพาะเดือนมิถุนายนถึงเดือนสิงหาคมเท่านั้น

อ้างอิง

• การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย. จังหวัดนครศรีธรรมราช. https://bit.ly/3CfGXdH
• ศูนย์บริการข่าวสารท่องเที่ยว การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานนครศรีธรรมราช. คู่มือการท่องเที่ยวจังหวัดนครศรีธรรมราช. http://bit.ly/3MU8lTc
• สำนักงานการท่องเที่ยวและกีฬา จังหวัดนครศรีธรรมราช. สถานที่ท่องเที่ยวแนะนำ จังหวัดนครศรีธรรมราช. https://bit.ly/43z1QMy
• ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านหนังตะลุง สุชาติ ทรัพย์สิน. https://bit.ly/3CevhaW